Roman Lipi Parişat

Roman Lipi Parişat
Roman Lipi Parişat, bir romanizasyon sisteminden çok, Devanagari’den latin alfabesine geçişi sağlayacak sistemlerin değerlendirilmesini üstlenen bir kuruluşun adıdır.

Roman Lipi Parişat, sanskritte “latin alfabesi kuruluşu” anlamına geliyor. “lipi”, “alfabe” ya da “yazı” demek. bu kuruluş bir proje olarak 1984 yılında Hindistan’ın Mumbai kentinde, ülkenin dört bir yanından gelen sayısı 50’nin üzerindeki saygın akademisyenin buluşmasıyla hayata geçirildi.

İlk yıllarda protokol oluşturulmasında çok verimli çalışmalara imza atan ve asya’daki romanizasyon çalışmalarına örnek teşkil eden bir imece görünümüne bürünen roman lipi çalışanları, roman lipi parishad retrospective (1995) gibi önemli yayınlara imza attı. roman lipi organizasyonu 1995 yılında etkinliğini yitirdi, bugün halen çalışmalarından yararlanıyorsak da aktif bir yapı olarak varlıklarını sürdürdüklerini söyleyemeyiz.

Roman lipi yöntemlerinde, sadece fonolojik incelemeler değil, Devanagari’den yola çıkılarak yapılan semantik incelemeler de dikkat çeker. roman lipi çalışmaları çerçevesinde hint dilleri şu şekilde kategorize edilmiştir: (a) Hintçe (hindi) ve Marathi (b) Tamilce ve Malayalam (c) Kannada ve Telugu (d) Güceratça (e) Pencap dili (f) Urdu ve Keşmirce (g) Oriya (h) Bengalce ve Assamca

Roman Lipi Parişat çerçevesinde gerçekleşen çalışmalar, pinyin gibi bir romanizasyon sistemiyle maalesef boy ölçüşemiyor. Pinyin bir “open source” çalışma değildi. Çin Halk Cumhuriyeti sınırları içinde nasıl geliştiğini halen tam olarak bilmiyoruz, bilseydik kopya çekerdik.
* pinyin’in geliştirilmesi muhtemelen onlarca yıl sürmüştü ve o çalışmalarda yüzlerce dilbilimcinin katkısı vardı. roman lipi, çok daha küçük çaplı bir çalışma grubudur ve ortaya çıkardıkları da standartlaşmış değildir.

Sanskrit’in romanizasyonu için en çok kullanılan ve bir standart olarak kabul gören sistem iast’tır. Iast sanskritin romanizasyonunda 1912’den beri, bir standart olarak kullanılmaktadır. Iast’ın kullanılmadığı kimi yerlerde, 2001 yılında standart olarak kabul edilen iso-15919 kodlu sistem ve harvard-kyoto ile onun bir kolu olan itrans kullanılmaktadır.

Bugün doğan Hintlere isimler’deki listede, birincil romanizasyon sistemi olarak iast kullanıldı. Aynı entrylerde, adların semantik incelemesinde Roman Lipi Parişat’ın 1988 tarihli protokollerinden yararlanıldı.

Kaynak: mudur, s. p., Devanagari: development, romatization and standardisation, ministry of education and social welfare, 2001